İngiltere’de Kanserojen Gıda Boyası
Sudan I Paniği
İngiltere, kaçak
olarak ülkeye giren kanserojen Sudan I
gıda boyası nedeniyle olağanüstü günler yaşıyor. İngiltere’nin ünlü The
Guardian Gazetesi’nin haberine göre Worcestershire acılı sosunda tespit edilen
kaçak boya dünyada 186 firmayı ve 15 ülkeyi tehdit etmektedir.
İngiltere, BSE (deli
dana hastalığı) sonrası en büyük kriz olarak gösterilen kanserojen Sudan I gıda
boyası krizini aşmaya çalışıyor. Olayı el koyan the Food Standards Agency (Gıda
Standartları Ajansı) hemen acil bir eyle planı hazırladı. Plan uyarında söz
konusu kaçak Sudan I boyası içeren ürünler ve bu ürünleri üreten firmalar
tespit edildi. GSA ardından bu bilgileri kendi web sayfasında yayınlayarak tüm
yurda duyurdu. Dahası firmalara tek tek haber vererek ürünleri geri
çağırmalarını istedi.
15 Ülke Tehdit Altında
İngiltere’de kaçak
Sudan I ile ilgili bu gelişmeler
olurken, aynı tedarik kaynağını kullandığı sanılan ilk planda 15 ülke harekete
geçti. Bu ülkeler; ABD, Kanada, İrlanda, Fransa, Danimarka, İtalya, Kıbrıs Rum
Kesimi, Hollanda, Karayipler, Belçika, Avusturya, İsviçre, Yunanistan ve Malta.
Listedeki ülkeler toplam 186 firmanın söz konusu boyadan satın aldıklarını ve
bu firmaların Sudan I gıda boyasını kullandığı varsayılan yaklaşık 500 ürününü
araştırmaya başladı. Dahası listede olmayan bazı Avrupa Birliği ülkeleri de
kendilerini güvende hissetmek için benzer çalışmaları yapmaya ve kamuoylarına
açıklamaya başladılar.
Sudan I krizi, ABD ve Kanada’nın kanser riski
taşıdığı gerekçesiyle 120,000 şişe Blackwell Worcester sosunu geri çağırmasıyla
su yüzüne çıktı. Bu ürünü İngiltere’ye getiren JD Smuckers firması olayı
doğruladıktan sonra hemen araştırmalar başladı. The Guardian Gazetesi’nin
haberine göre JD Smuckers firması yetkilisi Bayan Mary Beth Badertscher “Acil
bir sağlık riski yok, biz sadece hızlı hareket etmek istedik” dedi.
Sudan I Okul Kantinleri ve Hastaneleri
de Etkiledi
Yasa dışı olarak üretilen ve standartlara uymayan
kanserojen Sudan I adlı gıda boyasının kullanıldığı ürünlerin listesi FSA
tarafından açıklandıktan sonra, bu ürünleri tüketen ve sağlık açısından riskli
sayılan grubun yani okul çocuklarının ve hastaların söz konusu ürünleri
kullanıp kullanmadığı gündeme geldi. Bu konuda kamuoyuna açıklama yapan FSA
yetkilileri yerel otoritelerin problemli ürünleri araştırdıklarını ve riskli
olanları geri çağırdıklarını belirttiler. FSA Yetkilisi “Premier Foods
tarafından üretilen bazı problemli Worcester sosların okul ve hastanelere
yiyecek teadrik eden catering sektöründe kullanılmaktadır. Premier Foods bu
ürünleri piyasadan toplamakla sorumludur.” dedi. Yetkili “Risk çok düşük. Yerel
otoriteler rutin olarak gıda sektöründe kontroller yapmaktadır. Bu kontrollere
okulların ve hastanelerin catering departmanları dahildir. Bu bir standarttır.”
sözlerine devam etti.
Sudan Boyaları Nedir ve
Neden Kullanılır?
Sudan boyaları kırmızı renkte olup özellikle solventleri,
yağları, ayakkabıları ve yer cilalarını boyamak için kullanılır. Sudan I boyası
grubun içinde CI Solvent 14 olarak bilinir. Yapılan çalışmalarda bunlar
canlılarda kanserojen etkisi gösterdiği kantılanmamıştır ve Uluslar arası
Kanser Araştırma Ajansı tarafından (International Agency for Research on Cancer
(IARC)) kategori 3 olarak sınıflandırılmıştır. Bu kategori ‘insanlara
kanserojenik etki göstermez’ anlamındadır. Sudan I dışında kalan Sudan grubu
boyaları (Sudan I, II, III ve IV)
gıdalarda katkı maddesi olarak kullanılmaya uygun olmamasına rağmen oldukça
düşük risktedir.
Türkiye’de Durum Nedir?
Sudan I gıda boyaları ile ilgili haberler, başta İngiltere
olmak üzere bir çok AB üyesi ülkelerinde kamuoyuyla paylaşılırken, ülkemizde
maalesef birkaç gazete köşe yazarının üstün körü yazılarıyla geçiştirilmiş gibi
görünmekterdir. Kamuoyunu ilk elden bilgilendirme görevi olan ilgili devlet
kurumlarından bu konuda bir açıklama henüz gelmemiştir. Risk grubu içinde
olduğu açıklanan Malta’da Yetkililer sık sık kamuoylarına kaçak Sudan I gıda
boyası ve bulaşmış ürünlerle ilgili açıklamalar yaparken, ülkemizde bu konuda
yapılmış bir çalışmanın olup olmadığı bile belli değildir veya bize
ulaşmamıştır. Dahası Finlandiya gibi, adı risk grubunda bile geçmeyen AB üyesi
ülkeleri zaman geçirmeden kendi ülkelerindeki ürünleri denetlemişler ve
vatandaşlarıyla firma ve ürün ismi vererek paylaşmışlardır.
Kaçak gıda boyası
Sudan I olayı bir kez daha göstermiştir ki, ülkemizde özellikle “Gıda
Güvenliği” konusunda yetkileri tek elde toplamak, çözüm açısından ilk adım
olacaktır. Devletimizin bu konuya özen göstermesi ve günümüz dünyasındaki
ticari ve bilgi transferi hızına ayak uyduracak çalışmaların ülkemizde de
yapılması, ülkemizdeki gıda tüketicileri açısından son derece önemlidir.